Δελτίο Τύπου: 25η Νοεμβρίου 2025 - Διεθνής Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών

Το Κέντρο Ερευνών για Θέματα Ισότητας (ΚΕΘΙ), εποπτευόμενος φορέας του Υπουργείου Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, τιμά τη φετινή Διεθνή Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών, αναδεικνύοντας τόσο τις σημαντικές προόδους όσο και τις προκλήσεις που παραμένουν σε εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. Η καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών αποτελεί σταθερή προτεραιότητα της Πολιτείας και του ΚΕΘΙ, και βασίζεται στη στενή συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων θεσμών, της κοινωνίας των πολιτών και των τοπικών κοινωνιών.

Σε εθνικό επίπεδο, η πλέον σημαντική θεσμική εξέλιξη του έτους ήταν η ψήφιση και δημοσίευση του Ν. 5172/2025 «Αντιμετώπιση νέων μορφών βίας κατά των γυναικών – Ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2024/1385 – Πρόσθετες ρυθμίσεις στον νόμο περί ενδοοικογενειακής βίας». Ο νόμος εκσυγχρονίζει το ποινικό και διοικητικό πλαίσιο, αναγνωρίζοντας και τη βία που εκδηλώνεται στον ψηφιακό χώρο, ενισχύοντας την προστασία των επιζωσών και την πρόσβασή τους στη δικαιοσύνη και εναρμονίζοντας την ελληνική έννομη τάξη με τις σύγχρονες ευρωπαϊκές απαιτήσεις. Η θεσμική αυτή θωράκιση αποτελεί σημαντικό βήμα για την ενίσχυση της πρόληψης και της απόκρισης απέναντι στη βία κατά των γυναικών.

Το 2025 σηματοδότησε, παράλληλα, την ενίσχυση του εθνικού οικοσυστήματος πρόληψης και στήριξης.

Ενδεικτικά, το ΚΕΘΙ, ως εξειδικευμένος φορέας για την ισότητα των φύλων και την αντιμετώπιση της έμφυλης βίας, προχώρησε το 2025 στην ενίσχυση των 14 Συμβουλευτικών Κέντρων του ανά τη χώρα, με ισάριθμους/-ες Κοινωνιολόγους – Εργασιακούς/-ές Συμβούλους, αναβαθμίζοντας τη δυναμικότητα των δομών του στην παροχή εξειδικευμένης και εξατομικευμένης εργασιακής στήριξης, καθώς και στη διασύνδεση με τοπικά δίκτυα προστασίας και άλλους φορείς και υπηρεσίες. Παράλληλα, ξεκίνησε η λειτουργία του Συμβουλευτικού Κέντρου Γυναικών Δήμου Ξάνθης «Ζωή Δαλακλίδου», το οποίο - όπως όλα τα υπόλοιπα Συμβουλευτικά Κέντρα του Πανελλαδικού Δικτύου Δομών που συντονίζεται από τη Γενική Γραμματεία Ισότητας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΓΓΙΑΔ) κι εποπτεύεται επιστημονικά από το ΚΕΘΙ - θα παρέχει ψυχοκοινωνική, νομική και εργασιακή στήριξη, συνοδευτικές υπηρεσίες και χορήγηση της εφαρμογής «panic button» σε επιζώσες έμφυλης βίας.  Τα Συμβουλευτικά Κέντρα του ΚΕΘΙ, σε συνέργεια με τα Συμβουλευτικά Κέντρα των Δήμων και της ΓΓΙΑΔ, τους Ξενώνες Φιλοξενίας του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΕΚΚΑ) και των Δήμων και την 24ωρη πανελλαδική Γραμμή SOS 15900, αποτελούν σταθερό σημείο αναφοράς για κάθε γυναίκα που βιώνει βία ή/και διακρίσεις.

Στο πλαίσιο της περαιτέρω ενδυνάμωσης του Πανελλαδικού Δικτύου Δομών της ΓΓΙΑΔ, τέθηκε σε εφαρμογή και το ειδικό Πρόγραμμα Παροχής Δωρεάν Νομικής Βοήθειας σε θύματα έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας, κατ’ εφαρμογή Πρωτοκόλλων Συνεργασίας μεταξύ της Γενικής Γραμματείας Ισότητας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Υπουργείου Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, του ΚΕΘΙ και δεκάδων Δικηγορικών Συλλόγων, ο αριθμός των οποίων συνεχίζει να αυξάνεται.  Στο πλαίσιο του Προγράμματος, οι συμμετέχουσες και συμμετέχοντες δικηγόροι παρέχουν δωρεάν νομική εκπροσώπηση σε γυναίκες επιζώσες έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας που απευθύνονται στα Συμβουλευτικά Κέντρα ή φιλοξενούνται σε Ξενώνες του Δικτύου της ΓΓΙΑΔ, συμβάλλοντας ουσιαστικά στην προστασία των δικαιωμάτων τους και στην ενδυνάμωση των ίδιων των επιζωσών.

Επιπλέον, η πρόσφατη υπογραφή Μνημονίου Συνεργασίας μεταξύ του Υπουργείου Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας και της εταιρείας Uber πρόσθεσε έναν ακόμη κρίκο στην αλυσίδα προστασίας των γυναικών που βιώνουν ενδοοικογενειακή βία και επιλέγουν να κάνουν το δύσκολο, αλλά θαρραλέο βήμα της απομάκρυνσης από το κακοποιητικό περιβάλλον. Στο πλαίσιο του Μνημονίου, η Uber θα παρέχει δωρεάν διαδρομές σε επιζώσες ενδοοικογενειακής βίας από και προς τους Ξενώνες Φιλοξενίας του Δικτύου της Γενικής Γραμματείας Ισότητας & Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, σε πιλοτικό στάδιο για την ευρύτερη περιοχή της Αθήνας. Η συνεργασία αυτή εντάσσεται στη συνέχεια προηγούμενων πολιτικών συνέργειας με ιδιωτικούς και άλλους φορείς, οι οποίοι στηρίζουν το έργο του Δικτύου Δομών, όπως, ενδεικτικά, το Μνημόνιο Συνεργασίας μεταξύ του Υπουργείου και της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ξενοδόχων (ΠΟΞ) για την παροχή καταλυμάτων έκτακτης φιλοξενίας για επιζώσες βίας, με τη συνδρομή των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων που εκπροσωπεί η ΠΟΞ.

Ταυτόχρονα, το ΚΕΘΙ, επιχειρεί επίσης να συμβάλλει στη ριζική αντιμετώπιση του φαινομένου της βίας κατά των γυναικών και μέσω των ερευνητικών δραστηριοτήτων του. Το ευρωπαϊκό έργο «InSupport – Ενίσχυση της διϋπηρεσιακής υποστήριξης θυμάτων σεξουαλικής βίας», στοχεύει στη βελτίωση των διαδρομών παραπομπής, στην ανάπτυξη εξειδικευμένων εργαλείων και στην κοινή επιμόρφωση επαγγελματιών από την αστυνομία, την υγεία, τη δικαιοσύνη και τις κοινωνικές υπηρεσίες, ώστε κάθε επιζώσα σεξουαλικής βίας να συναντά ένα συνεκτικό, συνεργατικό και αποτελεσματικό σύστημα υποστήριξης.

Σε συνάρτηση με τα παραπάνω βήματα προόδου σε εθνικό επίπεδο, στο ευρωπαϊκό και στο ευρύτερα διεθνές επίπεδο διαμορφώνονται, επίσης, σημαντικές εξελίξεις στον τομέα της καταγραφής και διερεύνησης του φαινομένου της βίας κατά των γυναικών, οι οποίες ενισχύουν το κοινό υπόβαθρο γνώσης και τεκμηρίωσης για την αντιμετώπισή του

Συγκεκριμένα, το 2025 αναδείχθηκαν ισχυρά εργαλεία σύγκλισης. Το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων (EIGE) δημοσίευσε μεθοδολογικό πλαίσιο μέτρησης της κυβερνοβίας κατά γυναικών και κοριτσιών, με σαφείς ορισμούς, δείκτες και προδιαγραφές συλλογής διοικητικών και ερευνητικών δεδομένων. Το πλαίσιο αυτό βοηθά τα κράτη–μέλη να παράγουν συγκρίσιμα στοιχεία και να σχεδιάζουν πολιτικές βασισμένες σε τεκμηριωμένα δεδομένα, ενισχύοντας τις προσπάθειες αντιμετώπισης της βίας που εκδηλώνεται στο διαδίκτυο. Σε διεθνές επίπεδο, UNODC και UN Women συνδιοργάνωσαν στη Βιέννη την Παγκόσμια Συνάντηση για τη Μέτρηση των Γυναικοκτονιών και άλλων μορφών βίας κατά των γυναικών και κοριτσιών (15–17 Ιουλίου 2025), με στόχο την εναρμόνιση ορισμών, μεταβλητών και πρακτικών καταγραφής. Η πρωτοβουλία αυτή ενισχύει τη διεθνή προσπάθεια για πιο αξιόπιστα, συγκρίσιμα και αξιοποιήσιμα σύνολα δεδομένων σχετικά με τις γυναικοκτονίες και την έμφυλη βία, στοιχείο κρίσιμο για αποτελεσματικές πολιτικές πρόληψης και λογοδοσίας.

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο καταγράφονται επίσης θεσμικές αλλαγές ιστορικής σημασίας για τα δικαιώματα των γυναικών και των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων. Στη γειτονική Αλβανία, το Κοινοβούλιο υιοθέτησε τον νέο νόμο «Για την ισότητα των φύλων», ευθυγραμμίζοντας τον ορισμό του φύλου με τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης και κατοχυρώνοντας ρητά την προστασία από διακρίσεις λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού, ταυτότητας και έκφρασης φύλου. Στη Γαλλία, το Κοινοβούλιο της χώρας ενέκρινε μια ουσιαστική μεταρρύθμιση του Ποινικού Κώδικα, με την οποία η έννοια της συναίνεσης ενσωματώνεται ρητά στον νομικό ορισμό του βιασμού, ως αποτέλεσμα μιας μακρόχρονης, διακομματικής νομοθετικής προσπάθειας. Η αλλαγή αυτή, που έρχεται λίγους μήνες μετά την πολύκροτη δίκη για τους βιασμούς στο Μαζάν, όπου το ζήτημα της συναίνεσης βρέθηκε στο επίκεντρο, φέρνει τη Γαλλία στο πλευρό χωρών που έχουν ήδη κινηθεί προς την ίδια κατεύθυνση, όπως ο Καναδάς, η Σουηδία, η Ισπανία και η Νορβηγία, ορισμένες εκ των οποίων έθεσαν σε ισχύ τα νέα τους πλαίσια την άνοιξη του τρέχοντος έτους.

Παρά τις σημαντικές προόδους, καταγράφονται και ορισμένες ανησυχητικές οπισθοδρομήσεις.

Ιδιαίτερη ανησυχία προκάλεσε η κοινοβουλευτική ψήφος στη Λετονία υπέρ της αποχώρησης από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, μια κίνηση πρωτοφανή για κράτος–μέλος της ΕΕ. Η απόφαση του Προέδρου της Δημοκρατίας να επιστρέψει τον νόμο στη Βουλή για περαιτέρω εξέταση συγκράτησε προσωρινά την αποχώρηση, χωρίς να μειώνει τη σημασία του μηνύματος που εξέπεμψε η αρχική ψήφος. Το γεγονός υπογραμμίζει ότι η προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων των επιζωσών βίας απαιτεί συνεχή επαγρύπνηση.

Ακόμα, ο Οργανισμός Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης  (FRA), στην Ετήσια Έκθεση Θεμελιωδών Δικαιωμάτων 2025, επισημαίνει ότι η έμφυλη βία παραμένει εκτεταμένη πρόκληση στην ΕΕ και καλεί για ενίσχυση της πρόληψης, της προστασίας των θυμάτων και της ποιότητας των δεδομένων, αναδεικνύοντας την ανάγκη για συνεχή εγρήγορση και συνεκτικές πολιτικές σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Ταυτόχρονα, η Europol (IOCTA 2025), αναδεικνύει πως η οικονομία της κλοπής και εμπορίας δεδομένων και η αξιοποίηση νέων τεχνολογιών, συμπεριλαμβανομένης της τεχνητής νοημοσύνης, τροφοδοτούν νέες μορφές εκβιασμού, παραβίασης ιδιωτικότητας, deepfakes και άλλες μορφές κακοποίησης στο διαδίκτυο, γεγονός που αυξάνει την έκθεση των γυναικών και των κοριτσιών σε κυβερνοβία.

Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, το ΚΕΘΙ συνεχίζει να επενδύει στη γνώση, την τεκμηρίωση και την υποστήριξη των επιζωσών. Το πανελλαδικό δίκτυο Συμβουλευτικών Κέντρων του ΚΕΘΙ και η Γραμμή SOS 15900 διασφαλίζουν ότι κάθε γυναίκα που υφίσταται βία μπορεί να απευθυνθεί σε εξειδικευμένους/ες επιστήμονες, να λάβει ψυχοκοινωνική και νομική στήριξη, ενημέρωση για τα δικαιώματά της και καθοδήγηση σχετικά με τις διαθέσιμες επιλογές προστασίας και φιλοξενίας. Η πρόσφατη ενίσχυση των δομών, οι νέες συνέργειες - όπως το Μνημόνιο για τον προσφυγικό και μεταναστευτικό πληθυσμό και η συνεργασία με την Uber - και τα ευρωπαϊκά χρηματοδοτούμενα έργα διαμορφώνουν ένα όλο και πιο ολοκληρωμένο πλέγμα πρόληψης και υποστήριξης.

Θεμέλιο της συλλογικής απάντησης παραμένει η άμεση πρόσβαση των επιζωσών σε υποστηρικτικές υπηρεσίες και στην Δικαιοσύνη, σε κλίμα εμπιστοσύνης και σεβασμού. Το ΚΕΘΙ, σε στενή συνεργασία με το Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, τη Γενική Γραμματεία Ισότητας & Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης, το ΕΚΚΑ αλλά και με τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, θα συνεχίσει να εργάζεται με συνέπεια για την ενίσχυση των δομών, τη βελτίωση των διαδρομών παραπομπής, την παραγωγή αξιόπιστων δεδομένων και την καλλιέργεια κουλτούρας μηδενικής ανοχής στη βία κατά των γυναικών.

Η 25η Νοεμβρίου δεν είναι μόνο ημέρα μνήμης, αλλά και ανανέωσης της δέσμευσης. Η νομοθετική πρόοδος, η ενίσχυση των υπηρεσιών πρώτης γραμμής, οι εθνικές και διεθνείς συνεργασίες και τα ερευνητικά και επιχειρησιακά έργα που υλοποιεί το ΚΕΘΙ, αποτυπώνουν μια ισχυρή δυναμική ευθύνης και αποφασιστικότητας. Μαζί - Πολιτεία, θεσμοί, φορείς και κοινωνία - στέλνουμε καθαρό μήνυμα: καμία γυναίκα μόνη απέναντι στη βία!

Το παραπάνω δελτίο τύπου επισυνάπτεται και σε μορφή docx.